De geschiedenis van Drenthe is er een van adellijke huizen, machtige heren en boerderijen die meer waren dan alleen een plek om te wonen. Een belangrijk begrip in die geschiedenis is de ‘havezate’. Dit was een versterkt huis dat verbonden is met macht en bestuur. Maar wat is nu precies een havezate en hoe hangt dit samen met de Ridderschap en Eigenerfden van Drenthe?

In 1603 werden de Staten van Drenthe gevormd door de Ridderschap en Eigenerfden. Hierin waren zowel de adel als de invloedrijke boeren van Drenthe vertegenwoordigd. De Ridderschap bestond uit edelen terwijl de Eigenerfden vrije boeren waren die land bezaten. Samen vormden zij het hart van het Drentse bestuur waarbij beide groepen grote invloed hadden op de ontwikkeling van Drenthe.

De Ridderschap ontstond in de 15e eeuw. De bisschop van Utrecht was toen zowel kerkelijk leider als bestuurder van het land. Omdat Utrecht ver weg lag had hij leenmannen nodig om hem te ondersteunen in het besturen van het land. Deze leenmannen kregen land in bruikleen, mochten belasting innen en als bestuurder optreden. Uiteindelijk vormden zij een adviesorgaan voor de bisschop: de Ridderschap, bestaande uit edelen die hij opriep om mee te denken over het bestuur.

Een havezate was een versterkt huis of grote boerderij met omliggend land. In de zeventiende eeuw was het bezit van een havezate een voorwaarde voor lidmaatschap van de Ridderschap. Dit bracht privileges met zich mee zoals belastingvrijstellingen en deelname aan het bestuur. Veel havezaten hadden aanvullende rechten zoals het recht om een molen te bouwen (recht van wind), een duiventil te houden (recht van duivenslag) of een predikant te benoemen (collatierecht). Edelen uit omliggende gebieden zoals Groningen, Overijssel en Gelderland kochten vaak een havezate in Drenthe om zo een plek in de Ridderschap te verkrijgen. Hiermee brachten zij niet alleen welvaart maar ook bestuurlijke macht naar Drenthe.

Tijdens de Republiek (1603-1795) waren de gewesten van Nederland soeverein. In Drenthe betekende dit dat de Staten van Drenthe, gevormd door de Ridderschap en Eigenerfden, de hoogste macht hadden en wetten bepaalden. Hun vergaderingen werden landsdag genoemd. In 1795 werd de Ridderschap afgeschaft bij de Bataafse omwenteling, maar in 1814 hersteld. Pas in 1850, met de Provinciewet, kwam er definitief een einde aan de bevoorrechte positie van de adel in Drenthe.