Na het vertrek van de Romeinen werd er lange tijd in Nederland nauwelijks gebruikgemaakt van bakstenen als bouwmateriaal. In plaats daarvan bouwde men met hout en riet. Dat veranderde in de 12e eeuw toen de kloostermoppen in Nederland hun intrede deden. Deze middeleeuwse bakstenen luidden een nieuw tijdperk in. De naam van deze steen verraadt het misschien al: deze bakstenen hadden alles te maken met de rijke kloostercultuur in Friesland en Groningen.

Geen regio in Nederland is zo sterk gevormd door kloosters als Friesland en Groningen, hoewel er vandaag de dag weinig van terug te zien is. In de Middeleeuwen waren kloosters namelijk niet alleen religieuze centra, maar ook economische machtsbolwerken. Het machtigste van deze kloosters in Nederland was dat van Aduard. Met 6.000 hectare vruchtbare grond en toegang tot hoogwaardige klei voor bakstenen, groeide het uit tot een internationaal handels- en productiecentrum. De St. Bernardusabdij in Aduard, waarschijlijk de grootste van Noordwest-Europa, was een toonaangevend kenniscentrum dat vooral in de 15e eeuw beroemd was. Zijn uitgebreide bibliotheek trok geleerden van heinde en verre. De abdij was qua omvang vergelijkbaar met het huidige dorp Aduard.

In de zestiende eeuw nam de kritiek op de rijkdom van de kloosters en de levenswijze van hun inwoners sterk toe. Kloosters hoefden – net als andere kerkelijke instellingen – geen stedelijke belastingen te betalen. Hierdoor profiteerden ze wel van de bescherming van een stad, maar droegen ze niet bij aan de stedelijke lasten. Daarnaast hadden kloosters een enorm grondbezit wat de uitbreidingsmogelijkheden voor ‘gewone’ burgers beperkte. Zo was in die tijd een kwart van al het land in Groningen en twintig procent van het land in Friesland in handen van kloosters.

Naast het economische ongenoegen bekritiseerde men ook het gedrag van de kloosterlingen. Men vond dat de kloosterregels niet goed werden nageleefd en dat de gebouwen slecht werden onderhouden. Bovendien werd er geklaagd over overmatig gebruik van bier en wijn, evenals over ongewenste bezoeken: te veel vrouwen in mannenkloosters en te veel mannen in vrouwenkloosters. Veel van de gebouwen werden daarna gesloopt en het puin vond hergebruik in andere bouwwerken zoals de Kranepoort in Groningen. Vandaag de dag resteerd in Aduard alleen de voormalige ziekenzaal. Dit gebouw is één van de oudste geneeskundige bouwwerken van heel Nederland.